HAI CON CÒ VÀ CON RÙA (Dân Tộc Kinh) Ngày trước, có một người đàn bà rất mực kiêu căng và chua ngoa. Hễ giận người nào, hay gặp việc gì trái ý, là bà ta có nói cạnh nói khóe, chửi bới không tiếc lời, cổ gào đến tân tam đại người ta cho được mới nghe. Khi người đàn bà ấy chết. Diêm vương cho đầu thai làm một con rùa nhỏ. Con rùa ấy từ lâu sống một mình ở một ao sen. Một năm kia, trời làm đại hạn. Ao sen nước cứ khô dần cho đến lúc chỉ còn một vài vũng bùn, sắp cạn. Một hôm, có hai con cò ở đâu tới, sà xuống ao kiếm ăn. Chúng nó mới lộ bì bõm một lúc, mò được vài ba con tép riu, thì bỗng rùa bắt gặp. Sợ cò ăn hết thức ăn của mình, rùa bèn ra đứng trước cửa hang chửi ầm lên. - Đứa nào đấy? Muốn tốt thì xéo ngay đi, không có bà ra bà vặt lông bây giờ. Hai con cò thấy rùa chửi bới thì không vui, nhưng cũng đấu dịu, kiếm chuyện làm quen để rùa khỏi làm lôi thôi. Cho nên chúng mới làm bộ vui vẻ: - Ủa, chị rùa, chị cũng ở đây sao? Chúng tôi không đến tran ăn của chị đâu. Chúng tôi đến đây muốn kết bạn với chị. Chúng ta sẽ cùng giúp nhau kiếm ăn trong thời buổi khó khăn này. Rùa đáp rất xẵng: - Thôi thôi! Bạn với chả bè. Tôi đây từ nhỏ đến lớn một thân một mình cũng sống được. - Nhưng mà chúng tôi cũng đến báo cho chị và bà con ở đây biết một cái tin: ao này có thể khô cạn, không còn gì để mà ăn nữa. Rùa nghe nói thế lại càng nổi giận đáp: - Không có gì ăn thì kệ xác chúng tôi có được không? Ai bảo các người nhúng mũi vào công việc của người khác làm gì. - Chị rùa, chị đừng vội nói! Chúng tôi bay từ xa tới đây qua bao nhiêu đường đát, có nhiều vũng nước đầy ăm ắp, không thiếu gì thức ăn ngon lành, chuwschusng tôi có cần gì kiếm ăn ở nơi khô rông rốc như thế này đâu. Sở dĩ chúng tôi đến đây là để làm quen với chị và nhân thể báo tin cho chị biết để kịp lo liệu với nhau. Trời có thể cũng còn nắng lâu dài , và ao này thì nhất định rồi sẽ không còn một tý gì mà ăn nữa. Rùa bấy giờ chuyển giận thành lo. Rùa vội hỏi cò: - Thế thì tôi phải làm thế nào mà sống đây? - Nếu chị muốn, chúng tôi sẽ dẫn chị đi tới một nơi cách đây không xa, nhưng nước thì thật là ê hề, cây cối xanh tươi, thức ăn không bao giờ cạn. - Tôi không biết bay thì làm sao mà đi đến đấy được? - Có khó gì việc ấy. Chị cứ cắn thật chặt vào giữa một cái gậy, còn chúng tôi thì cắn vào hai đầu gậy. Cứ thế mà bay thì có thể đưa chị đi đến cùng trời cuối đất cũng được. Nhưng chị phải nhớ là dọc đường hãy ngậm miệng đừng nói, dù có thấy gì lạ, hay có ai kêu gọi, trêu chọc, cũng cứ một mực làm thinh, đừng có mở miệng mà rơi xuống chết oan đó. Nghe bùi tai, rùa ta cám ơn hai con cò và làm theo. Quả nhiên hai con cò vỗ cánh mang được rùa lên không trung. Lúc bay qua một cái quán nước, những người ngồi ở quán trông thấy cảnh tượng lạ mắt, vội bảo nhau: « Ô kìa, có hai con cò tha một cục cứt trâu ». Rùa giận lắm nhưng nhới tới lời cò dặn, không dám nói gì hết. Một lát sau, bộ ba bay qua một cái chợ. Những người đi chợ thấy vậy bèn reo lên: – « Kìa có hai con cò tha một con chó chết! ». Lần này, rùa nổi giận xung thiên nên không kìm giữ được thói cũ của mình, định chửi lại cho một câu thật đau, nhưng vừa mở miệng thì đã rơi bịch xuống đất chết tươi. Hai con cò thấy rùa chết, bảo nhau: Tội nghiệp, chị ấy không chịu nghe lời. Cũng đáng kiếp cho cái tật ngoa mồm! Thôi bây giờ chúng ta có thể trở lại ao sen kiếm ăn mà không sợ ai chửi bới nữa. Nguyễn Đổng Chi (Kho tàng Truyện cổ tích Việt Nam –Tập IV Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1976)